Zaaizaden

Herziening voorcontrole grassen

De voorcontrole is een onderdeel van de keuring van zaaizaden. De voorcontrole is opgezet om eventuele stabiliteitsproblemen van een ras in een vroeg stadium te signaleren. Zo voorkom je afkeuringen van groot areaal basiszaad of gecertificeerd zaad op grond van nacontrole-resultaten. Dit is ook een vorm van instandhoudingscontrole. De resultaten van de voorcontrole zijn maatgevend voor de maximaal te behalen generatie in de veldkeuring. De voorcontrole is vanuit Europese regelgeving niet verplicht. Dit is een Nederlands systeem.

Bij grassen wordt de voorcontrole uitgevoerd aan partijen kwekerszaad of prebasiszaad. Hiervan worden veldjes aangelegd op het Proef- en Controlebedrijf van de NAK. Bij de grassen gebeurt dat aan 50 afzonderlijke planten met daarnaast het standaardmonster van het ras. Daarnaast worden veldjes ‘in rijtjes’ gezaaid. De NAK beoordeelt de veldjes en kijkt naar de gemiddelde schietdatum. De afgelopen jaren gaven afkeuringen op basis van de gemiddelde schietdatum in de voorcontrole zo nu en dan problemen in de rasopbouw. Dit was aanleiding om in gesprek te gaan met kweekbedrijven van grassen. De noodzaak van de voorcontrole en eventuele verbeteringen aan de opzet, vooral de beoordeling van de gemiddelde schietdatum waren hierbij belangrijke agendapunten. Kweekbedrijven hebben aangegeven de huidige voorcontrolesystematiek te willen handhaven, inclusief de beoordeling van de gemiddelde schietdatum. Ook deden zij voorstellen voor verbetering. Dit leidde tot de volgende aanpassingen in de opzet van de voorcontrole:

• veldjes in drie herhalingen
• meer planten beoordelen
• een strakker beoordelingsschema
• bij afwijkende resultaten ook kijken naar jaarvariatie, zodat de gemiddelde schietdatum nog beter kan worden bepaald.

Laboratoriumdag

Onder toezicht van de NAK kunnen zaaizaadbedrijven zich erkennen voor het officiële monsteronderzoek. Voor het monsteronderzoek van landbouwzaaizaden zijn drie laboratoria erkend, namelijk Barenbrug Holland, Innoseeds en Vandinter Semo. Het toezicht op deze laboratoria bestaat uit vergelijkende analyses met het NAK-zaaizaadlaboratorium, zowel paarsgewijs als trends, en deskundigheidsbeoordelingen van de analisten.

Afgelopen jaren kwamen met regelmaat verschillen in de kiemkrachtresultaten aan het licht. In reactie hierop organiseerde de NAK een laboratoriumdag voor alle analisten. Op deze dag werden zij bijgepraat over de veranderingen in de ISTA-voorschriften voor het laboratoriumonderzoek. Ook werden kiemkrachtanalyses gezamenlijk uitgevoerd en werd er kennis en ervaring uitgewisseld over de toegepaste methoden.

Zowel de analisten als de NAK ervaarden deze dag als zeer zinvol, doordat oorzaken van verschillen in onderzoeksresultaten gezamenlijk werden achterhaald. Door deze aanpak kan de kwaliteit van analyses verder worden verbeterd. Het voornemen is om laboratoriumdagen met enige regelmaat te organiseren.

Erkende keuring zaaizaden

Onder toezicht van de NAK en op basis van EU-richtlijnen kunnen bedrijven zelf zaaizaad keuren. In Nederland wordt deze vorm van ‘erkende keuring’ vooral door bedrijven in graszaad en groenvoeders uitgevoerd. Bedrijven kunnen voor keuringswerkzaamheden erkend worden per module. Denk hierbij aan een module veldkeuring, module monstername, module monsteranalyses en module certificering. Tot twee jaar geleden was de erkenning van de veldkeuring beperkt tot de generatie ‘gecertificeerd zaad’ (CZ). Nu is dit ook mogelijk, onder een EU-experiment, voor de generaties prebasiszaad (PB) en basiszaad (BZ).

De toename van de keuringen onder erkenning en de afname van het keuringsareaal is een probleem voor kwaliteitshandhaving van de kennis en dienstverlening van de NAK. Op initiatief van het bestuur en de directie, volgend op een discussie in de Adviesraad, is een dialoog gestart met het groenvoeder-/graszaadbedrijfsleven om gezamenlijk naar oplossingen te zoeken. De uitdaging is om een goede balans te vinden tussen kwaliteit van de dienstverlening en de hieraan verbonden kosten. Vooral bij de keuring van graszaad is een kritische grens bereikt.

In een bijeenkomst is gebrainstormd over de mogelijkheden voor het behoud en verbetering van de dienstverlening van de NAK. Dit leverde een aantal concrete ideeën op waaronder het organiseren van kennis- en velddagen voor het realiseren van een intensievere kennisuitwisseling tussen bedrijven en de NAK voor kennisbehoud. Daarnaast kwamen de volgende onderwerpen aan bod:

• piekaanbod bij NAK-laboratorium
• e-learning
• nieuwe opzet automatisering eind 2016
• de plussen ten opzichte van EU-minimum en toekomstige EU-regelgeving.

Een dergelijk dialoog zal ook worden opgestart met de granensector.