Aardappelen

Hygiëneprotocol Ringrot

In 2014 introduceerde de PCC, het samenwerkingsverband tussen NAO en LTO, het Hygiëneprotocol Ringrot. Dit protocol heeft als doel om het risico op introductie en verspreiding van ringrot te minimaliseren. Dit vergt bewustwording en actie van alle partijen. Belangrijke onderdelen zijn hygiëne (reiniging en ontsmetting van machines en transportmiddelen), identificatie en administratie van alle activiteiten. Aan het protocol kunnen alle schakels in de pootgoedsector vrijwillig deelnemen. De NAK is door de PCC gevraagd de naleving van het protocol bij telers en bewerkers te controleren. In 2014 hebben meer dan 1.200 telers en bewerkers zich aangemeld voor deelname aan het protocol. Het doel is 100% deelname.

Medio 2014 zijn de keurmeesters gestart met de controles op basis van een aandachtspuntenlijst. Hierin zijn de belangrijkste eisen in het protocol samengevat. Voor de telers is de informatie op de website van de NAO, de beheerder van het protocol, een nuttig hulpmiddel.

Dit eerste jaar wordt gezien als een leerjaar. Eventuele afwijkingen hebben nog geen consequenties. Keurmeesters bespreken afwijkingen en knelpunten met de deelnemers, die vervolgens noodzakelijke maatregelen voor verbeteringen kunnen nemen.

PSTVd

Naar aanleiding van de PSTVd (aardappelspindelknolviroïde)-vondst in kweekmateriaal in 2014 is in nauw overleg tussen NVWA, Plantum en de NAK een verbeteraanpak kolombewaking PSTVd opgesteld. Dit verbeterplan bevat maatregelen waarmee het risico op introductie en verspreiding van PSTVd wordt uitgesloten. Het protocol richt zich specifiek op het voorkómen van PSTVd in de kweekkolom. Het is een aanvulling op het bestaande toezicht van de NAK op kweekbedrijven. Dit toezicht, ook wel bedrijfsinspectie genoemd, omvat een veldkeuring, toetsing (op ringrot en bruinrot) en certificering van kweekmateriaal. Voor kwekers betekenen de aanvullende maatregelen een verzwaring van de huidige bedrijfsinspectie op de volgende onderdelen:

  • toetsing van alle kruisingsouders
  • toetsing op stammen die uit kweekmateriaal worden opgezet
  • een open rij tussen kweekmateriaal en overige aardappelen (pootgoed, consumptie)
  • een plantenpaspoort bij afzet van alle kweekmateriaal.

In aanvulling op de verplichte maatregelen stelde Plantum voor dat kwekers een aparte toetsing kunnen laten uitvoeren op veredelingsmateriaal dat het kweekbedrijf binnenkomt. Deze ingangscontrole moet voorkómen dat een eventuele besmetting in nieuw kweekmateriaal grote gevolgen heeft voor het al aanwezige kweekmateriaal. De NAK heeft toegezegd de ingangscontrole zo mogelijk te faciliteren. In opdracht van de NVWA zal de NAK de aanvullende maatregelen uit het verbeterplan uitvoeren.

EU-verordening en EU-klassen pootaardappelen

Het voorstel voor een nieuwe EU-verordening, die de keuringen van uitgangsmateriaal zou moeten regelen, is weggestemd in het Europese parlement. Het is nog onduidelijk of er een nieuwe procedure wordt opgestart voor een nieuw voorstel voor een verordening voor uitgangsmateriaal. Mocht dat zo zijn, dan zal het zeker tot 2020 duren voordat een nieuwe verordening in werking treedt. De huidige richtlijnen blijven dus voorlopig van kracht.

Wel wordt in de verkeersrichtlijn voor pootaardappelen een aantal wijzigingen doorgevoerd. De belangrijkste is de invoering van een Europees classificatiesysteem. Dat is voorlopig een vrijwillig systeem. Daarnaast geldt er vanaf 2016 een maximum voor het aantal veldgeneraties. De generatie-eisen zijn verplicht, zowel in een nationaal systeem als in de EU-classificatie.

Aan elk van de EU-klassen zijn ook minimumnormen gekoppeld. Pootgoed voor EU-verkeer moet voldoen aan de minimumnormen van de betreffende categorie. Dat is nu ook al een voorwaarde. De normen voor de categorie ‘PB’ (prebasis) zijn nieuw, die van de andere categorieën zijn op onderdelen aangepast. Zo vervalt het onderscheid tussen licht en zwaar bont (dit is een symptoom van een virusbesmetting).

De vaste commissie voor pootaardappelen besloot in november dat de noodzakelijke wijzigingen met ingang van oogst 2015 in het nationale keuringssysteem worden doorgevoerd. Dat houdt in dat het generatienummer op verzoek op het certificaat vermeld kan worden en dat het maximum-generatienummer vanaf 2016 wordt bewaakt. De vaste commissie neemt in maart 2015 een besluit over de invoering van de EU-klassen en de vorm waarin dat gebeurt.

Erwinia

Voor de keuring op Erwinia hanteert de NAK sinds 2012 een aanpak op twee fronten, de veldkeuring en een toets op latente besmettingen. De veldkeuring vindt in toenemende mate risicogericht plaats. Hierbij worden keurmeesters aangestuurd op basis van waarnemingen in percelen van dezelfde herkomst én de resultaten van de Erwinia-toets in partijen van de klasse S. Deze toets is in 2014 voor het 3e jaar uitgevoerd, zonder consequenties. De bacteriesoort Pectobacterium carotovorum brasiliense, die de laatste jaren in opkomst is, maakte in 2014 voor het eerst onderdeel uit van de toets.

Het beeld voor Dickeya en P. atroseptica is heel stabiel (2012-2014), met een besmetting in respectievelijk 1,2% en 4,4% van de onderzochte monsters. P. wasabiae toont veel meer variatie, van 33,7% in 2012 tot 16,4% in 2014. Die variatie wordt vooral toegeschreven aan wisselende omstandigheden tijdens het rooien. De soort P. brasiliense is gevonden in 54% van de monsters. Dat deze soort in ruime mate voorkomt, blijkt ook uit een veldsurvey op planten met symptomen. Ongeveer 60% van de symptomen kan worden toegeschreven aan P. brasiliense en 40% aan andere soorten.

Het is nog te vroeg om consequenties aan de toets te verbinden. Daarvoor is nog onvoldoende zicht op de correlatie tussen de resultaten van de toets en waarnemingen in het veld. Dat geldt in het bijzonder voor P. brasiliense. Wel maken telers en handel gebruik van de resultaten van de Erwinia-toets, met het oog op selectie van partijen voor verdere vermeerdering. Of het effect hiervan al zichtbaar is in het gunstige verloop van de grafiek in de laatste jaren, de verlagingen in de klasse S, is niet duidelijk. In elk geval is de toets een waardevol instrument om de kwaliteit van de hoogste generaties te verbeteren.

Verscherpte eisen

Met ingang van het partijkeuringsseizoen zijn in het verslagjaar voor de maatsortering de eisen verscherpt. De toegestane afwijking van de bovenmaat is nu maximaal 1 mm in plaats van 3 mm.
Met betrekking tot de export zijn door onder andere Tunesië en Egypte verscherpte eisen gesteld voor zilverschurft. De actuele landeneisen (NVWA) zijn via onze website www.nak.nl te bekijken.

Keuringsseizoen aardappelen

Veldkeuring

Klasse Gekeurd Verlaagd Afgekeurd
S 9.273 2.467 50
SE 9.302 1.304 49
E 18.037 3.130 309
Gecertificeerd pootgoed 2.014 184 108
Totaal 38.626 7.085 516
2014 18% 1,30%
2013 23% 2,20%
2012 30% 3,9%

Verlagingen

In totaal werd 38.626 ha aangegeven voor het veldkeuringsseizoen. In het verslagjaar werd 7.081 ha verlaagd in de veldkeuring. Er waren minder verlagingen op zowel virus als bacterieziek.

Verlagingspercentage veldkeuring

Er waren minder verlagingen op zowel virus als bacterieziek. De belangrijkste redenen onder diversen is het afzien van de onderzoeken.

Verlagingen veldkeuring 2014

Het totale verlagingspercentage in 2014 was 18,3%

Verlagingen veldkeuring 2013

Het totale verlagingspercentage in 2013 was 22,8%

Verlagingen veldkeuring 2012

Het totale verlagingspercentage in 2012 was 30,9%

Legenda

% afkeuringen in percelen

Afkeuringen 2014

Afkeuringen 2013

Afkeuringen 2012

Legenda

Nacontrole

Legend

Bruin- en ringrotonderzoek

Totaal aantal knollen

Virusonderzoek

Vanaf 2013 worden de nacontrole-onderzoeken op virus volledig met de PCR-onderzoekstechniek uitgevoerd. Indien er een bruin- en ringrotonderzoek aan is gekoppeld wordt dit in combinatie getoetst, de zogeheten combitoets. Ruim 3,5 miljoen knollen werden er met PCR onderzocht. Een stijging ten opzichte van het voorgaande jaar.

Totaal aantal knollen

Aantal bruinrotmonsters 2014

Aantal bruinrotmonsters 2013

Aantal bruinrotmonsters 2012

Legenda

Meer informatie over bruinrot en ringrot survey en tracering.

AM-grondonderzoek

Legend

Certificering pootaardappelen

in # tonnen

Legend
« Van kwartaal tot kwartaal
Zaaizaden »